kavram

Linux ve bilgisayar ile ilgili kavram ve terimler

Nisan 27, 2023Nisan 28, 2023 hedeflinux

işte Linux ile ilgili temel terim ve kavramlardan bazıları

Kernel (Çekirdek): İşletim sisteminin merkezi bileşeni; donanım ve yazılım arasında arabirim sağlar.
Distro (Dağıtım): Linux çekirdeği üzerine kurulan ve farklı masaüstü ortamları, yazılım paketleri ve yapılandırmalar içeren işletim sistemidir.
GNU: Özgür yazılım hareketinin temelini atan ve Linux’un temel bileşenlerinden biri olan GNU projesi.
Shell (Kabuk): Kullanıcıların işletim sistemine komutlar yazarak etkileşimde bulunmasını sağlayan metin tabanlı bir arayüz.
Bash (Bourne-Again SHell): En yaygın kullanılan Linux kabuğu.
Terminal: Shell’e erişim sağlayan ve komutları çalıştırmak için kullanılan bir uygulama.
Root (Kök): Linux’taki en güçlü ve en ayrıcalıklı kullanıcı hesabı.
Package Manager (Paket Yöneticisi): Yazılım paketlerini yüklemek, kaldırmak ve güncellemek için kullanılan araçlar.
Repository (Depo): Yazılım paketlerinin bulunduğu ve paket yöneticilerinin bu paketleri indirdiği çevrimiçi depolar.
Filesystem (Dosya Sistemi): Dosyaların ve dizinlerin organize edildiği yapı.
X Window System: Grafiksel kullanıcı arayüzleri (GUI) için temel bir çerçeve sağlayan sistem.
Desktop Environment (Masaüstü Ortamı): Kullanıcıların işletim sistemini grafiksel olarak yönetmelerini sağlayan yazılım bileşenlerinin bütünü.
Init System (Başlatma Sistemi): İşletim sisteminin başlatılması ve kapanması sırasında çalışan servis ve uygulamaların yönetimi.
Daemon (Arkaplan Servisi): Sistem başlatıldığında otomatik olarak başlayan ve arka planda çalışan süreçler.
Superuser (Süper Kullanıcı): Sistem üzerinde tam kontrol ve yetkiye sahip kullanıcı (root kullanıcı olarak da bilinir).
Sudo: Süper kullanıcı yetkileriyle komut çalıştırmaya izin veren bir program.
Swap: İşletim sisteminin RAM’de yer kalmadığında kullanabileceği sabit disk alanı.
Partition (Bölüm): Sabit diskin mantıksal olarak ayrılmış bölümleri.
Mount (Bağlama): Dosya sistemine bir cihazın veya depolama alanının eklenmesi işlemi.
Unmount (Çözme): Dosya sisteminden bir cihazın veya depolama alanının çıkarılması işlemi
LVM (Logical Volume Manager): Linux’ta depolama alanını yönetmeyi ve esneklik sağlamayı kolaylaştıran bir disk bölümleme yöntemi.
RAID (Redundant Array of Independent Disks): Birden fazla fiziksel disk biriminin veri depolama performansını ve güvenilirliğini artırmak için kullanılan bir teknoloji.
chmod: Dosya ve dizinlerin erişim izinlerini değiştirmek için kullanılan bir komut.
chown: Dosya ve dizinlerin sahibini ve/veya grubunu değiştirmek için kullanılan bir komut.
ln: Dosyalar ve dizinler arasında bağlantılar (sembolik linkler ve sert linkler) oluşturmak için kullanılan bir komut.
iptables: Linux’ta ağ trafiğini kontrol etmek ve yönlendirmek için kullanılan bir güvenlik duvarı aracı.
cron: Belirli aralıklarla yinelenen görevleri planlamak için kullanılan bir zamanlayıcı hizmeti.
grep: Dosyalarda belirli metin kalıplarını aramak için kullanılan bir komut.
sed: Dosyalarda metin düzenleme ve dönüştürme işlemleri yapmak için kullanılan bir komut.
awk: Dosyaları işlemek ve metin işleme işlemleri yapmak için kullanılan bir betik dili ve araç.
tar: Dosya ve dizinleri sıkıştırmak veya sıkıştırılmış dosyaları çıkarmak için kullanılan bir araç.
gzip, bzip2, xz: Farklı sıkıştırma algoritmaları kullanan dosya sıkıştırma araçları.
ssh (Secure Shell): Güvenli ağ üzerinden uzaktaki bir bilgisayara bağlanmak için kullanılan bir protokol ve araç.
scp (Secure Copy): Güvenli ağ üzerinden dosya transferi yapmak için kullanılan bir araç.
rsync: Yerel ve uzak dosyaları ve dizinleri eşitlemek için kullanılan bir araç.
vi, nano, emacs: Linux’ta kullanılan popüler metin düzenleyiciler.
initrd (Initial RAM Disk): Başlangıçta kullanılan ve çekirdeğin donanım sürücülerini yüklemesine yardımcı olan geçici bir dosya sistemi.
GRUB (GRand Unified Bootloader): Bilgisayarınızı başlatırken işletim sistemi seçeneklerini sunan bir önyükleyici.
systemd: Linux dağıtımlarında yaygın olarak kullanılan bir init sistemi ve sistem yönetim aracı
uname: Sistem bilgisi (çekirdek adı, sürümü, mimarisi, vb.) sağlayan bir komut.
top, htop: İşlemci kullanımı, bellek kullanımı ve çalışan süreçlerin durumunu gösteren sistem izleme araçları.
ps: Sistemde çalışan süreçleri ve bilgilerini gösteren bir komut.
kill, pkill: Çalışan süreçleri sonlandırmak için kullanılan komutlar.
df: Disk kullanımını ve mevcut dosya sistemlerini gösteren bir komut.
du: Dosya ve dizinlerin disk alanı kullanımını gösteren bir komut.
find: Dosya ve dizinlerde isim, boyut, izinler ve diğer özelliklere göre arama yapmak için kullanılan bir komut.
lspci, lsusb: PCI ve USB cihazlarını ve bilgilerini gösteren komutlar.
dmesg: Çekirdeğin günlük mesajlarını ve donanım olaylarını gösteren bir komut